Wat als je werknemer moet werken op de dag van de verkiezingen?

Op 9 juni 2024 worden de verkiezingen gehouden voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers, het Vlaams of Brussels Parlement, en het Europees Parlement. 

Dit heeft gevolgen voor de arbeidsovereenkomst van werknemers die op zondag werken. 

Er kunnen zich twee situaties  voordoen:

·    de werknemer moet gaan stemmen;
·    de werknemer is opgeroepen als bijzitter of voorzitter van een stembureau.

Stemplicht en stemming bij volmacht

Voor deze verkiezingen geldt een stemplicht, wat betekent dat iedereen verplicht is om naar het stemhokje te gaan of om via volmacht te stemmen. Als werkgever ben je dan ook verplicht je werknemers de nodige tijd te geven om hun wettelijke burgerplicht te vervullen. 

De werknemer heeft hiervoor enkel  recht op loon indien hij tegelijk voldoet aan twee voorwaarden:
•    Hij vervult zijn plicht als kiezer op het Belgisch grondgebied;
•    Hij verkeert in de onmogelijkheid om bij volmacht te stemmen. Anders gezegd, hij voldoet niet aan de voorwaarden om bij volmacht te stemmen.

De kiesreglementering geeft een limitatieve opsomming van de situaties waarin de kiezer bij volmacht kan stemmen. Twee van deze situaties hebben betrekking op de werknemer-kiezer:
•    Indien hij, op de datum van de verkiezingen, in het buitenland is opgehouden om beroeps- of dienstredenen, alsook de leden van zijn gezin of van zijn gevolg die daar met hem verblijven;
•    Indien hij zich op de dag van de stemming in België bevindt en in de onmogelijkheid verkeert om zich in het stembureau aan te melden om beroeps- of dienstredenen, bijvoorbeeld door ploegenwerk.

Het is voor werkgevers dan ook aangewezen de werknemer-kiezer voorafgaandelijk op de hoogte te stellen van de mogelijkheid om per volmacht te stemmen. Daartoe bezorgt de werkgever aan de werknemer-kiezer een attest waarin de reden van de volmacht wordt uiteengezet.

Het volmachtformulier kan worden verkregen bij de gemeentediensten of gedownload op de website van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse zaken.
 
Een beroep doen op stemming bij volmacht is echter slechts een mogelijkheid en geen verplichting. De werkgever moet de werknemer die dat wenst de nodige tijd geven om zijn stemrecht uit te oefenen. 

Indien de werknemer-kiezer kan, maar niet wil, bij volmacht stemmen en hij zijn stemrecht persoonlijk wenst uit te oefenen, maakt dit weliswaar een gerechtvaardigde afwezigheid uit, maar er is geen loon verschuldigd. 

Klein verlet voor bijzitter in het stembureau

Naast het vervullen van de kiesplicht is het ook mogelijk dat een werknemer wordt opgeroepen als bijzitter in een stembureau. 

Werknemers mogen met behoud van loon de nodige tijd afwezig zijn, met een maximum van 5 dagen, om de functie uit te oefenen van bijzitter van een hoofdbureau voor stemopneming tijdens de verkiezingen.

Dit recht is geldig voor de nodige tijd zonder begrenzing tot 5 dagen voor de uitoefening van de functie van bijzitter van een hoofdstembureau of enig stembureau tijdens parlements- provincie- en gemeenteraadsverkiezingen.

Tenzij anders bepaald in een collectieve arbeidsovereenkomst, het arbeidsreglement of de individuele arbeidsovereenkomst geven de andere opdrachten in een stem- of telbureau geen recht op bezoldigde afwezigheid.

Net als bij elke vorm van klein verlet is de werknemer verplicht om de werkgever op voorhand op de hoogte te brengen dat hij klein verlet zal nemen, het bewijs van de reden voor zijn afwezigheid te leveren en het klein verlet te gebruiken voor het doel waarvoor het is bestemd, nl. om bijzitter te zijn in een stembureau.