Zoveel impact heeft een slechte baas op uw welzijn

Een werkbare job of niet? Veel hangt af van de leiderschapsstijl van de directe leidinggevende. Met een coachende leidinggevende heeft 57% van de werknemers in Vlaanderen werkbaar werk. Zij hebben een boeiende en motiverende job die kansen biedt op bijleren, waarvan ze niet overspannen of ziek worden en voldoende ruimte laat voor gezin en privéleven. Krijgen werknemers onvoldoende ondersteuning, dan zakt de werkbaarheidsgraad tot 18%. De leidinggevende kan dus echt het verschil maken. Dat blijkt uit een grootschalige werkbaarheidsmeting van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV).

85,7 procent van de werknemers vindt dat zijn directe baas goed coacht. Dat cijfer is vergelijkbaar met 2013, toen 85,6 procent tevreden was, maar duidelijk beter dan in de eerste studie in 2004. Toen vond 83,9 procent van de werknemers dat zijn chef voldoende coachte en ondersteunde. Het aandeel mensen dat ontevreden is over zijn rechtstreekse baas, is dus doorheen de jaren gedaald tot 14,3 procent. Van die groep hebben er ook almaar minder een ronduit slechte relatie met hun baas: 5 procent in 2016, in 2004 was dat nog 6,1 procent.

Iets meer dan de helft van de werknemers (56,6%) met een chef die goed coacht, zegt onomwonden dat hij werkbaar werk heeft. Dat aandeel daalt schrikbarend bij een slechte baas: amper 17,7 procent spreekt daar nog van een werkbare job. Een slecht functionerende chef is een belangrijke bron van stress. Twee derde van de werknemers met een baas die te weinig steun geeft, klagen over stress. Van die twee derde vertoont de helft zelfs heuse burn-outsymptomen. Bij een goede baas zijn er bij nog geen derde van de werknemers stressklachten en amper bij 1 op de 10 burn-outsymptomen.

Hoe minder leidinggevenden coachen, des te minder gemotiveerd hun werknemers zijn, zo toont de enquête ook aan. Bij een slechte chef heeft bijna de helft van de werknemers motivatieproblemen en meer dan een vierde is zelfs zwaar gedemotiveerd. Dat is respectievelijk drie keer en vijf keer meer dan bij een chef die goede ondersteuning geeft.

Ruim 4 op de 10 werknemers met een slecht coachende baas zeggen dat ze te weinig kansen krijgen om bij te leren. Dat is drie keer meer dan bij chef die het wel goed doet. En het evenwicht tussen werk en privéleven raakt drie keer makkelijker verstoord bij werknemers met een overste die te weinig steun biedt.

Concrete gevolgen van een slechte baas

De stijl van leidinggeven en de ondersteuning die medewerkers krijgen van hun directe leidinggevende hebben aantoonbare impact op het ziekteverzuim, het personeelsverloop en de haalbaarheid om langer te werken. Werknemers die goed gecoacht worden, zijn de helft minder ziek, zoeken vier keer minder vaak ander werk en zien het twee keer meer zitten om door te werken tot de pensioenleeftijd in vergelijking met werknemers die onvoldoende ondersteund worden.

Werkbaarheidssituatie van de baas zelf

De werkbaarheid van een leidinggevende job is gedaald tegenover de vorige metingen (van 57% naar 53%), maar scoort beter dan bij niet-leidinggevenden (van 54% naar 50%). Leidinggevenden hebben duidelijk meer werkstressklachten en combinatieproblemen met werk en privé dan niet-leidinggevenden. Bovendien is er sinds 2013 een scherpe toename van problematische werkdruk (van 40% naar 47%). Leidinggevenden nemen dan weer meer deel aan opleidingen en trainingen dan niet-leidinggevenden (64% tegenover 56%).
 

Toch even nuanceren

Slechte coachende bazen zijn natuurlijk niet de enige bron van stress of van een slechte balans tussen werk en privéleven - ook bijvoorbeeld een onaangepaste werkdruk speelt daar een rol - maar het is wel een belangrijke factor. Demotivatie is een gevolg van een chef die slechte ondersteuning biedt, maar óók van eentonig en weinig autonoom werk.

Vakbonden en werkgevers weten dat al langer dan vandaag. Ze lanceerden eind vorig jaar een "Actieplan werkbaar werk". Een van de elementen daarin is net dat ze meer willen investeren in 'coachend leiderschap'. Daarvoor dringen ze aan op specifieke bijscholingen rond 'duurzaam leiderschap' voor leidinggevenden, maar ook op management- en technische opleidingen voor werknemers die willen doorgroeien naar leidinggevende functies. 

Meer informatie vindt u in het rapport "Leidinggeven en werkbaar werk" op de website van de SERV.

Bronnen

• Serv, Werkbaar werk: de leidinggevende kan het verschil maken, 21 april 2018
• VRT NWS, Zoveel impact heeft een slechte baas op uw welzijn, 21 april 2018
• Anne Leen Stouffs, senTRAL Nieuws – 17 mei 2018