Naar een vaccinatiebewijs vragen? Het ontbreekt nog aan een wettelijk kader

De meerderheid van de Belgen heeft intussen een tweede coronaprik gekregen en beschikt dus over een vaccinatiebewijs. Werkgevers mogen voorlopig nog niet naar dit bewijs vragen als medewerkers naar kantoor terugkeren. Ook voor de organisatie van opleidingen met fysieke aanwezigheid is dit nog moeilijk, vooral bij gebrek aan concrete richtlijnen van de overheid. 

Wanneer is het vragen naar een vaccinatiebewijs gerechtvaardigd? 

Sinds deze zomer kunnen Belgen de CovidSafe.be-app op hun smartphone installeren. Wie volledig gevaccineerd is, beschikt dankzij deze app over een digitaal vaccinatiecertificaat dat bijvoorbeeld belangrijk is om naar het buitenland te kunnen reizen of aan grote evenementen deel te nemen. In beide gevallen heeft de overheid expliciet bepaald dat het gerechtvaardigd is om naar een vaccinatiebewijs te vragen. In een werkomgeving ligt dat vooralsnog een stuk gevoeliger. 

Voor werkgevers is het om verschillende redenen sowieso niet toegelaten om te vragen of een medewerker gevaccineerd is. In de eerste plaats omdat het een vrijwillig, en dus geen verplicht vaccin is. Het is immers de taak van de werkgever om voor iedereen optimale werkomstandigheden te garanderen. Ook wie zich (nog) niet heeft laten vaccineren, moet op een veilige manier kunnen komen werken. Daarnaast kan zo’n vaccinatiebewijs op de werkvloer tot discriminatie leiden. En tot slot geeft ook de privacywetgeving aan dat het vragen naar een bewijs niet proportioneel is. 

Voor de organisatie van opleidingen waarbij de deelnemers fysiek aanwezig moeten zijn, ligt dit enigszins anders. Toch geldt ook in deze context de voorwaarde dat het vragen naar een vaccinatiebewijs gerechtvaardigd moet zijn. En hier ontbreekt het, nog meer dan voor werkgevers, aan een wettelijk kader dat duidelijkheid schept over wanneer dit al dan niet toegelaten kan zijn.

Komt er straks wel een wettelijk kader?  

De AVG-wetgeving (Algemene Verordening Gegevensbescherming), ook wel bekend als de GDPR of de privacywet, is de voornaamste reden waarom het zo moeilijk is om naar een vaccinatiebewijs te vragen. Die wet bepaalt immers dat het verwerken van gezondheidsgegevens – zoals het voorleggen van een vaccinatiebewijs of negatieve test – verboden is, tenzij er een expliciete wettelijke bepaling bestaat die dit toelaat of de betrokkene uitdrukkelijk een vrije toestemming heeft gegeven. 

Voor werkgevers en de organisatoren van opleidingen is die vrije toestemming ook geen oplossing. Er kan immers geen sprake zijn van vrije toestemming wanneer de toegang tot de werkvloer of een opleiding geweigerd wordt aan mensen die geen bewijs kunnen voorleggen. Er hangen dan negatieve gevolgen aan een eventuele weigering van toestemming. Een wettelijk kader is bijgevolg de enige manier om het vaccinatiebewijs op termijn ook in de werkomgeving toe te laten. 

Het lijkt wel logisch dat er uiteindelijk toch concrete richtlijnen én een wettelijk kader zullen komen. Zo maakt het voor de risicoanalyse een groot verschil of iemand gevaccineerd is en kan een vaccinatiebewijs dus ook op de werkvloer een relevant gegeven zijn. In de eerste plaats voor de zorgsector, maar bij uitbreiding ook voor andere sectoren en het maatschappelijke leven in het algemeen. Wellicht is het dus slechts een kwestie van tijd vooraleer het toegelaten wordt om naar een vaccinatiebewijs te vragen, maar het blijft afwachten wanneer dat precies het geval zal zijn. 

Auteur: Edelhart Kempeneers, medisch directeur Attentia