Herfst en winteruur werken stress in de hand

De herfst is in het land en het winteruur staat voor de deur. Het uurtje extra slaap dat de uurwisseling met zich mee brengt, volstaat helaas niet om de gevolgen van het najaar op je mentale gezondheid te drukken.

In de nacht van 27 op 28 oktober zetten we met z’n allen de klok een uurtje terug, en slapen we een uur langer uit. Met de ingang van het winteruur zitten we pas echt in de najaarsperiode, waarin de dagen kort, donker en vaak nat zijn.

Goed voor de mentale gezondheid is dat niet. Veel mensen hebben moeite met de donkere dagen, en ervaren meer stress- en slaapproblemen. De schuldige is het gebrek aan daglicht. Wie de hele dag op kantoor werkt, ziet niet altijd even veel natuurlijk licht. Op weg van en naar het werk is het bovendien al donker. ’s Avonds hullen we ons opnieuw in blauw kunstlicht, dat de productie van het slaaphormoon melatonine onderdrukt. Het resultaat: in slaap vallen wordt moeilijk en de nachtrust komt in het gedrang.

Langer slapen

De overschakeling naar het winteruur lijkt kort soelaas te bieden, aangezien mensen een uur langer kunnen slapen. In de praktijk zijn er inderdaad heel wat positieve effecten te merken onmiddellijk na de ingang van de uurwijzigingen. In het verkeer zijn mensen bijvoorbeeld alerter, omdat ze langer geslapen hebben. Die positieve impact is echter van korte duur. Ook het winteruur zorgt immers voor stress- en slaapproblemen, omdat het tijdsverschil het bioritme in de war brengt. 

Op het werk lijkt alles langer te duren. De lunch komt een uur nadat je maag om eten schreeuwt, en wanneer je voelt dat het tijd is om naar huis te gaan, blijkt het 16u in plaats van 17u te zijn. Dat werkt op het gemoed waardoor op langere termijn de voordelen van de overschakeling naar het winteruur teniet worden gedaan. Uit cijfers van Attentia blijkt bovendien dat mensen die al stress ervaren, zich kort na de omschakeling 50,4% (2017) meer gestresst voelen.

Bescherm jezelf

Het is goed om te beseffen dat de slinkende dagen en de uurwisseling een negatieve invloed kunnen hebben op je mentale gezondheid. Toch hoef je niet meteen de moed te verliezen. Enkele eenvoudige maatregelen zetten je al een heel eind op weg om in (top)vorm te blijven.

Zo is het een goed idee om ’s middags voldoende natuurlijk daglicht te absorberen. Een kwartiertje blootstelling kan al wonderen doen. Zo zorg je voor een blauwlichtpiek, wat de impact van kunstlicht ’s avonds veel kleiner maakt. De invloed van dat middaglicht is vele malen groter dan het resultaat van bijvoorbeeld een blauwlichtfilter op je smartphone. Met een blauwlichtfilter kan je ervoor zorgen dat het licht dat je scherm uitzendt je bioritme minder in de war stuurt. Die filters hebben natuurlijk ook hun nut, maar uiteindelijk pakken ze het probleem slechts in de marge aan.

Dat het winteruur een aanslag wordt op je bioritme, kan je dan weer voorkomen door in aanloop naar de uurwisseling je eet- en slaapgewoontes langzaam aan te passen. Schuif zo veel als mogelijk je routine met tien minuten per dag op, om zo de uiteindelijke schok te verkleinen.

Merk je kort na de overschakeling dat je je toch beter uitgerust voelt dan gewoonlijk? Kijk dan eens kritisch naar je slaapgewoonten. Hoogstwaarschijnlijk kamp je net als veel mensen met een chronisch slaaptekort. Je bedtijd iets vroeger inplannen, kan zo wonderen doen voor je gemoedsrust en stressniveau.

Weg met de uurwisselingen

Twee keer per jaar is de uurwisseling een heuse aanslag op het systeem van velen, met stress en (medische) ongevallen tot gevolg. Wat uiteindelijk behouden moet blijven, de zomer- of wintertijd? De Duitse Vereniging voor Slaaponderzoek en Slaapgeneeskunde (DGSM) pleit voor een permanent winteruur, omdat je dan op minder dagen moet opstaan terwijl het buiten nog donker is. Maar in afwachting van de afschaffing blijf je best bewust van de reële impact van het donkere najaar op je gezondheid, zodat je efficiënt weerwerk kan bieden.