Controle op naleving coronamaatregelen door bedrijven wordt opgevoerd

Joris De Vroey - Edelhart Kempeneers, Medische directeur bij Attentia

De coronacijfers dalen nog amper. Op de persconferentie van het Nationaal Crisiscentrum op 9 december werd een verband gelegd met de toegenomen mobiliteit van de bevolking, versterkt door een versoepeling van telewerken. Het risico op een derde coronagolf is reëel. De minister van Economie en Arbeid zal daarom het aantal controles in ondernemingen verhogen.
 
Sinds 2 november is België in een tweede lockdown gegaan. De herfstvakantie werd verlengd, verschillende winkels moesten de deuren sluiten, telewerken werd opnieuw verplicht waar mogelijk, en ook het aantal contacten in private kring werd weer teruggeschroefd.

Het effect was zichtbaar. Hierdoor, én door de sluiting van de horeca een week ervoor, werd de verdere stijging van het aantal coronabesmettingen een halt toegeroepen. Vanaf 9 november begon een snelle daling van de curve. HR dienstverlener Attentia stelde ook vast dat het aandeel van telewerk in de gepresteerde uren in november bij bedienden opnieuw steeg van 27,5% naar 32,5%. Een merkbare toename, maar nog niet op het niveau van april, toen ongeveer 41% van de uren via telewerk gepresteerd werd.

De laatste week blijkt een plateau bereikt te zijn. Het aantal bevestigde besmettingen daalt niet meer. Waardoor komt dit?

Besmettingsrisico’s op het werk

De besmettingen gebeuren voornamelijk door rechtstreeks en nauw of langdurig contact in minder goed geventileerde ruimtes, en voornamelijk bij volwassenen. Zonder maatregelen wordt het SARS-CoV-2-virus dan ook vooral verspreid via restaurants, fitnesscentra, cafés en snackbars, hotels en religieuze instellingen volgens onderzoek gepubliceerd in Nature. Ook welbepaalde werkomgevingen zijn belangrijke besmettingsbronnen gebleken, getuige de broeihaarden die teruggeleid zijn naar voedselverwerkingsbedrijven in meerdere landen.

Dat wil niet zeggen dat deze de énige besmettingsbronnen zijn. Zo zijn kinderen niet de ‘motor’ van verspreiding, maar heeft het heropenen van de scholen na de herfstvakantie wel degelijk een zekere impact, al was het maar (en niet enkel) door de toegenomen contacten tussen de ouders die hun kinderen gaan brengen en afhalen. Ook het heropenen van de niet-essentiële winkels heeft een cumulatief effect, en doet het aantal besmettingen stijgen.

En zo ook zal het uitvoeren van administratief werk in goed geventileerde ruimtes op de werkplek een impact hebben. Elk individueel contact houdt een zeer klein risico op besmetting in. Zeer klein, maar door het cumulatief effect niet verwaarloosbaar. Als elke werknemer op een doordeweekse werkdag een risico op besmetting heeft van één op 10.000, maar er zijn in België 1.700.000 bedienden aan het werk, dan leidt dat tot gemiddeld 170 besmettingen per dag. Daarom juist dient telewerk nog steeds de norm te zijn.

Er komen meer inspecties in bedrijven

Tussen 23 maart en 4 december 2020 heeft de arbeidsinspectie 20.433 bedrijven bezocht. 9.477 ervan bleken in strijd met de naleving van de coronaregel en 112 werden gesloten. De minister van Economie en Arbeid Pierre-Yves Dermagne heeft op de persconferentie van 9 december aangegeven dat ze het aantal controles in ondernemingen op naleving van telewerk zullen verhogen.

Op Radio 1 bevestigde Geert De Poorter, de voorzitter van het directiecomité van de FOD Werkgelegenheid, vanmorgen (10 december) dat er wordt ingezet op de naleving van de coronamaatregelen op de werkvloer. “We zien in de cijfers dat ongeveer in de helft van onze corona-controles inbreuken worden vastgesteld: meestal kleine zaken die snel verholpen kunnen worden zoals het ontbreken van een pancarte met richtlijnen. Die zijn snel en gemakkelijk te corrigeren. Maar we stellen soms ook zware inbreuken vast, vaak wanneer er veel mensen zonder mondmasker of voldoende afstand in één ruimte werken. Dan treden we streng op. Gebrek aan social distancing is één van de inbreuken die we het meest vaststellen. We kijken ook meer naar de ventilatie.”

De inspecties worden gedifferentieerd in functie van waar we de meeste problemen zien, zei De Poorter nog. Dat zijn onder meer de bouwsector en de dienstensector. Sancties gaan van een eenvoudige waarschuwing over een PV tot het stilleggen van het bedrijf als er ernstig gevaar is voor de volksgezondheid, en ze worden ook opgevolgd. “Wij doen effectief opvolgcontroles om te zien of de opgelegde maatregelen na een inspectie zijn toegepast, en we kondigen onze inspecties niet aan! We hebben bovendien een meldpunt ‘eerlijke concurrentie’ en we hebben ook onze contactcenters. Alle klachten die binnenkomen worden effectief opgevolgd. Wie weet heeft van zaken die niet volgens de regels zijn kan altijd bij de arbeidsinspectie terecht.”

Thuiswerk moet als het kan

Maar telewerken controleren is veel moeilijker. Werknemers die op de werkvloer aanwezig zijn moeten sedert 19 oktober een attest van de werkgever kunnen voorleggen dat ze daar moeten zijn. De Poorter: “De Arbeidsinspectie controleert nu de politiek van de bedrijven met betrekking tot telewerk: laten zij het effectief toe voor alle arbeidsplaatsen waarbij telewerk ook mogelijk is? Wij gaan optreden als er daarover klachten zijn, en we doen ook inspecties ‘at random’, waarbij we kijken welke functies in het bedrijf zich lenen tot telewerk en dan de aanwezigheidslijsten gaan checken om te zien of die medewerkers ook effectief thuiswerken. De arbeidsinspectie kan natuurlijk de werknemers niet thuis controleren, en beschikt ook niet over algemene cijfers ter zake. De minister heeft ons gisteren opgelegd om onze inspecties te intensifiëren. Samen met de andere inspectiediensten zijn er nu meer dan duizend inspecteurs op de baan die prioriteit geven aan de corona-inspecties, ook het naleven van de telewerkverplichting. En we gaan nog een campagne starten naar bedrijfsleiders om ze eraan te herinneren dat ze verplicht zijn om telewerk mogelijk te maken voor alle werknemers die hun job van thuis uit kunnen uitoefenen.”

Het aantal besmettingen lijkt opnieuw een keerpunt bereikt te hebben. Minstens tot mei zullen strikte maatregelen nodig blijven, om een derde lockdown te vermijden. Dus bij deze wederom een warme oproep naar ondernemingen om daar waar ook maar enigszins mogelijk telewerk te voorzien, zowel om de eigen business continuity te verzekeren als voor het algemeen maatschappelijk belang.

Ga voor een succesvol telewerkbeleid

Ontdek meer informatie in onze whitepaper 'Op kantoor of telewerken? Maak een duurzame keuze voor uw organisatie'. Of ontdek op deze webpagina waar wij u kunnen bijstaan bij het uitwerken van een duurzaam telewerkbeleid.