Alcohol op je kerstfeestje: wat kan en wat niet?

De eindejaarsperiode staat voor de deur. In vele organisaties betekent dat een bedrijfsfeestje met collega’s, en daar hoort vaak ook alcohol bij. Maar wat als een van je medewerkers een ongeval heeft na zo’n drink op het werk? Waar stopt de verantwoordelijkheid van de werkgever, en waar begint die van de werknemer?  

Voor alcohol op het werk bestaat een wettelijk kader: de CAO 100. Die bepaalt onder meer dat elk bedrijf een alcohol- en drugbeleid moet opstellen. Hoe je dit beleid invult en welke regels in jouw organisatie van toepassing zijn, dat bepaal jij als werkgever zelf. Dus wat met een glaasje glühwein op het kerstfeestje, of een glaasje bubbels op de nieuwjaarsreceptie? We duiken samen 4 concrete scenario’s in.  

Scenario 1: Een medewerker komt onder invloed van alcohol of drugs op het werk aan 

Wat iemand thuis doet, daar heb je als collega of leidinggevende geen zaken mee. Maar het is natuurlijk wel mogelijk dat een medewerker thuis alcohol nuttigt, en onder invloed op het werk aankomt. Dan heb je wél recht van spreken, tenminste zolang je de medewerker niet confronteert met het (vermeende) alcoholgebruik, maar wél met de gevolgen daarvan op de werkvloer. Als werkgever is het immers jouw verantwoordelijkheid om een veilige en gezonde werkomgeving te creëren. Medewerkers die onder invloed zijn, mag je dus niet laten werken omdat ze zichzelf en anderen in gevaar kunnen brengen.  

Wat nu?  

• Het is van cruciaal belang dat de regels die in jouw onderneming van toepassing zijn duidelijk in het arbeidsreglement zijn vastgelegd. 
• In eerste instantie wordt er gestreefd naar een preventieve benadering van de alcoholproblematiek, niet naar sancties of ontslag. 
• In extreme gevallen kan ontslag wel gerechtvaardigd zijn, bv. indien het gaat om herhaalde of ernstige feiten van dronkenschap, al moet dit geval per geval worden onderzocht. 

Scenario 2: Om een vergadering af te sluiten, drinken een aantal collega’s een glas wijn 

Als werkgever ben je niet verplicht om alcohol te bannen binnen jouw organisatie. Er moet wel een preventief alcohol- en drugbeleid zijn. Wat dit concreet inhoudt, bepaal je zelf in samenspraak met de ondernemingsraad, het CPBW, de vakbondsafvaardiging of rechtstreeks met je medewerkers. Elk bedrijf heeft immers zijn eigen opvattingen en cultuur. 

Wat nu?  

• Zorg ervoor dat de regels klaar en duidelijk zijn voor iedereen.  
• Ga je voor nultolerantie? Preciseer dan wat je hiermee precies bedoelt. 
• Gaat het om een verbod op meenemen of nuttigen van alcohol op het werk? Om systematische sancties wanneer een medewerker onder invloed is? Maak dit duidelijk. 
• Procedures voor het aanpakken van problematisch gedrag en hulpverlening kunnen ook nuttig zijn. 

Scenario 3: Na het werk besluiten enkele collega’s om samen naar de kerstmarkt te gaan 

Wanneer medewerkers op eigen houtje beslissen om na het werk iets te gaan drinken, is dat hun verantwoordelijkheid, niet die van de werkgever. Maar wanneer er een ongeval plaatsvindt op weg naar huis, dan kan dit mogelijks beschouwd worden als een ongeval op weg van en naar het werk. Het zal mede aan de verzekeraar zijn om te bepalen of dit het geval is.  

Als de medewerkers nadien weer aan het werk moeten omdat zij bijvoorbeeld oproepbaar zijn, of als zij nog steeds onder invloed zijn op het moment dat ze weer aan het werk gaan, dan geldt scenario 1.  

Scenario 4: De werkgever serveert bubbels op het nieuwjaarsfeestje 

Is alcoholconsumptie binnen jouw organisatie toegestaan? Dan is het zoals eerder vermeld noodzakelijk om een kader met regels en preventiemaatregelen te hebben. Ben je van zins om een receptie te organiseren en daar alcohol te serveren, dan zijn er heel wat dingen die je kan doen. Je kan op voorhand sensibiliseren, de hoeveelheid alcohol beperken, alcoholvrije alternatieven aanbieden, alcoholtesters ter beschikking stellen, vervoer naar huis regelen, enzovoort. Maar wat als er een ongeval gebeurt: waar eindigt dan de verantwoordelijkheid van de werkgever?  

Wat nu?  

• Vier je feest tijdens de arbeidstijd, dan is er geen discussie mogelijk: bij een ongeval is de werkgever aansprakelijk.  
• Vier je feest buiten de werkuren, maar heeft de medewerker op weg naar huis een ongeval, dan kan de werkgever ook aansprakelijk gesteld worden: dit kan worden beschouwd als een ongeval op weg van of naar het werk. 
• Wanneer de werkgever op het bedrijfsfeestje vaststelt dat een medewerker dronken is, en hem/haar toch met de auto naar huis laat rijden, dan kan een rechter oordelen dat er sprake is van nalatigheid in hoofde van de werkgever. Dit kan aanleiding geven tot een extra schadeclaim. De nodige voorzorgen nemen als werkgever, bv. carpooling of taxi’s, is dan ook de boodschap.